Drewno liściaste — takie jak dąb, buk czy grab — cechuje się wysoką wartością rynkową, ale zwykło się z nim wiązać sporo wyzwań związanych z biologiczną degradacją. Pleśń, sinizna, grzyby i owady mogą w znaczący sposób obniżyć jakość i opłacalność surowca. Jednym ze sposobów radzenia sobie z tymi zagrożeniami jest korowanie drewna, które oferuje:
- skuteczne usunięcie kory wraz z zarodnikami i larwami,
- zapobieganie powstawania siniznom, czyli rozwoju grzybów i pleśni,
- przyspieszone sezonowanie i suszenie,
- ograniczenie strat, w tym kosztów eksploatacji pił.
Drewno liściaste i zagrożenia: grzyby, larwy i mikroklimat
Naturalne cechy drewna liściastego sprzyjające rozwojowi biologicznemu
Tuż po ścięciu kłody liściaste mają wysoką wilgotność – nawet do 50%. To idealne środowisko dla rozwoju różnych patogenów i szkodników, takich jak pleśnie, grzyby sinizny oraz owady (np. korniki). Kora i podkorowe warstwy drewna to miejsce bytowania larw i zarodników, które nie tylko uszkadzają strukturę drewna, ale także przyczyniają się do obniżenia jego jakości estetycznej i technicznej.
Grzyby rozwijają się szybko w wilgotnym, zacienionym środowisku, zwłaszcza gdy kłody są przechowywane w niewentylowanych stosach. Sinizna występuje w drewnie liściastym i iglastym, powodując ciemne przebarwienia w tzw. bielu drewna. Może rozwijać się już po kilku godzinach od ścięcia, gdy drewno pozostaje wilgotne i nie zostanie odpowiednio zabezpieczone lub obrobione. Choć sinizna nie obniża wytrzymałości drewna, znacząco obniża jego wartość estetyczną i rynkową. Larwy korników natomiast drążą tunele, prowadząc do powstawania ubytków i osłabienia struktury drewna.
Ekonomiczne skutki braku odpowiedniej ochrony
Brak właściwego usunięcia kory i zabezpieczenia kłód na etapie przyjęcia surowca w tartaku prowadzi do znacznych strat:
- Zmniejszenie wartości handlowej drewna o 15-30% – przez przebarwienia, uszkodzenia biologiczne i konieczność dodatkowego sortowania,
- Większe zużycie narzędzi tnących – kora jest szorstka i zawiera piasek, co skraca żywotność pił o ponad 50%,
- Przestoje produkcyjne i wydłużony czas suszenia – drewno z korą schnie wolniej, co wpływa na rytm pracy tartaku i koszty magazynowania.
Wpływ wilgotności i magazynowania na rozwój pleśni i korników
Sposób przechowywania kłód ma krytyczne znaczenie. Magazyny otwarte bez odpowiedniej wentylacji lub mokre stosy sprzyjają powstawaniu mikroklimatu, w którym rozwijają się patogeny. Z kolei drewno obrabiane, z usuniętą korą, nie daje schronienia szkodnikom i znacznie szybciej osiąga poziom wilgotności optymalny dla dalszej obróbki. Szybkie korowanie (do 48h od ścięcia) minimalizuje kolonizację grzybów, co zostało potwierdzone przez dane USDA.
Korowarka do drewna — skuteczne rozwiązanie dla tartaków
Jak korowarka frezująca chroni przed kornikami i pleśnią?
Korowarka frezująca to maszyna, która dzięki specjalnej głowicy skutecznie eliminuje środowisko sprzyjające rozwojowi grzybów i owadów. Proces ten nie tylko oczyszcza drewno, ale przede wszystkim likwiduje:
- wszystkie zarodniki grzybów i pleśni,
- larwy oraz jaja korników ukryte pod korą,
- bakterie i inne mikroorganizmy.
Najnowsze badania zespołu Haack, Petrice, Foltz i Ye (2024), opublikowane w renomowanym czasopiśmie The Great Lakes Entomologist, dostarczają twardych danych na temat skuteczności korowania w ograniczaniu przeżywalności szkodników z rodziny Scolytinae, ze szczególnym uwzględnieniem kornika Ips calligraphus. Badanie wykazało, że:
- przeżywalność larw Ips calligraphus w niekorowanych kłodach wynosiła ponad 85%, co jednoznacznie pokazuje, że obecność kory jest podstawowym warunkiem ich rozwoju;
- korowanie zmniejszyło przeżywalność do poniżej 9% – co oznacza redukcję o ponad 90%;
Dla tartaków to dowód, że korowarka frezująca eliminuje główne źródło biologicznej degradacji.
Korowanie frezujące a efektywność suszenia drewna
Usunięcie kory przyspiesza proces odparowywania wilgoci z kłód. Drewno liściaste bez kory ma większą powierzchnię parowania, co oznacza, że osiąga odpowiednią wilgotność (ok. 15%) szybciej i bardziej równomiernie. To z kolei umożliwia:
- skrócenie czasu sezonowania,
- lepszą jakość suszenia w komorach,
- zmniejszenie ryzyka powstawania pęknięć i deformacji.
Szybsze i efektywniejsze suszenie przekłada się na większą wydajność produkcji i mniejsze koszty magazynowania.
Korowarka do kłód a żywotność pił i narzędzi tartacznych
Obecność kory wraz z piaskiem i drobnymi zanieczyszczeniami powoduje szybkie tępienie pił i innych narzędzi tnących. Korowanie frezujące minimalizuje ten problem, co pozwala:
- zmniejszyć częstotliwość wymiany pił nawet trzykrotnie,
- obniżyć koszty eksploatacji maszyn,
- ograniczyć przestoje produkcyjne związane z naprawami i wymianami narzędzi.
Podsumowanie
Poniższa tabela przedstawia najważniejsze korzyści, jakie daje inwestycja w korowarkę do drewna, oraz ich bezpośredni wpływ na codzienną pracę tartaku i jakość drewna liściastego.
| Korzyść | Efekt praktyczny |
| Skuteczne usunięcie kory | Eliminacja siedlisk korników, larw i zarodników pleśni, co znacząco ogranicza szkody biologiczne drewna Eliminacja kamieni, piachu |
| Przyspieszenie procesu suszenia drewna | Szybsze odparowanie wilgoci, krótszy czas sezonowania, lepsza kontrola wilgotności drewna |
| Zmniejszenie zużycia narzędzi tnących | Dłuższa żywotność pił i innych narzędzi, niższe koszty eksploatacji, mniej przestojów produkcyjnych |
| Zwiększenie wartości handlowej drewna | Wyższa jakość powierzchni i brak uszkodzeń biologicznych, co podnosi cenę i konkurencyjność surowca |
| Poprawa jakości produktu finalnego | Estetycznie czyste drewno bez przebarwień i uszkodzeń |
| Redukcja ryzyka powstawania pleśni i sinizny | Mniejsze straty surowca i zmniejszone ryzyko konieczności dodatkowego sortowania lub utylizacji |
| Optymalizacja procesów magazynowania | Drewno szybciej gotowe do dalszej obróbki, mniejsze zapotrzebowanie na przestrzeń magazynową |
Tabela 1. Korzyści inwestycji w korowarkę do drewna. Źródło: Opracowanie własne
Jeśli masz dodatkowe pytania po przeczytaniu tego artykułu umów bezpłatną konsultację techniczną.
Bibliografia:
Haack, R.A.; Petrice, T.R.; Foltz, J.L.; Ye, H. (2024). Impact of debarking and bark grinding on survival of Ips calligraphus (Coleoptera: Curculionidae: Scolytinae). The Great Lakes Entomologist 57(1-2): 32-41. https://doi.org/10.22543/0090-0222.2476.
U.S. Department of Agriculture, Forest Service. (2010). Wood handbook: Wood as an engineering material (General Technical Report FPL-GTR-190). Forest Products Laboratory. https://www.fpl.fs.usda.gov/documnts/fplgtr/fpl_gtr190.pdf